نویسنده کتاب طرز فکر یا Mindset  خانم کارول دوک، استاد دانشگاه استنفورد هستند و در زمینه روان‌شناسی شهرت زیادی دارند. خانم کارول دوک در این کتاب عنوان کرده‌اند که «آدم‌هایی که دستاوردهای خوبی کسب می‌کنند و آدم‌هایی که موفقیت‌های کمتری به دست می‌آورند، در مایندست ذهنی خود تفاوت‌هایی دارند».

خانم دوک ۲ نوع مایندست را در کتاب خود معرفی کرده است؛ یکی ذهنیت ثابت Fixed Mindset و دیگری ذهنیت رشد  Growth Mindset  و در ادامه توضیح داده است که آدم‌ها ممکن است در مواجهه با موضوعات مختلف، یکی از این دو ذهنیت را داشته باشند.

همچنین خانم دوک بر این باور است که آدم‌ها باید به‌نوعی خودآگاهی برسند تا ذهنیت رشد را در خود پرورش بدهند.

در این مقاله قرار است به بررسی موقعیت‌های مختلفی که برای پزشکان به وجود می‌آید بپردازیم و بررسی کنیم که چه ذهنیتی در مواجهه با این موقعیت‌ها، ذهنیت ثابت است و چه ذهنیتی، ذهنیت رشد است.

 موقعیت شماره ۱: باورهای موجود نسبت به یک پزشک موفق

یک پزشک موفق که عضو هیئت‌علمی و سخنران کنگره است و ورکشاپ آموزشی برگزار می‌کند را در نظر بگیرید.

افراد می‌توانند ۲ ذهنیت نسبت به این شخص داشته باشند. اگر پزشکی ذهنیت ثابت داشته باشد احتمالاً در مواجهه با چنین شرایطی می‌گوید استعداد و توانایی‌های آن فرد باعث رسیدنش به این جایگاه شده است و اگر کسی توانایی و استعداد کافی نداشته باشد، کسب این دستاوردها ممکن نیست. این، همان ذهنیت ثابت است. اما پزشکی که ذهنیت رشد دارد در مواجهه با این موقعیت، رسیدن به این سطح از موفقیت را دور از ذهن نمی‌داند و حتی برای کسب آن برنامه‌ریزی می‌کند.

همچنین ذهنیت ثابت با مشاهده پزشکی که مهارت بیزینسی دارد، این موفقیت را حاصل شانس، شم اقتصادی یا منابع مالی خوب می‌داند و مسئولیت را از دوش خودش برمی‌دارد. درحالی‌که پزشکی که ذهنیت رشد دارد در مواجهه با این وضعیت ترغیب می‌شود تا دانش و مهارت بیزینسی را در شغل خودش پیاده‌سازی کند. تفاوت نتایج و دستاوردهای این دو پزشک، پس از چند سال به‌خوبی مشخص خواهد شد. پس خیلی مهم است که به باورها و افکار خود اشراف و آگاهی داشته باشیم.

موقعیت شماره ۲: واکنش پزشکان به شکایات بیماران

پزشکانی که ذهنیت ثابت دارند، هنگام دریافت شکایت از بیماران نسبت به کار خود دلسرد شده و حتی ممکن است زمینه کاری خود را تغییر دهند! اما برخی دیگر سعی می‌کنند نگاه یادگیرنده داشته باشند، از شکایات غیرمنطقی چشم‌پوشی کنند و در مواجهه با شکایات منطقی به این فکر کنند که چطور می‌توانند از بروز مجدد این اتفاق جلوگیری کنند. به این ذهنیت، ذهنیت رشد گفته می‌شود.

این موضوع در رویارویی با انتقادهای درون فضای مجازی هم اتفاق می‌افتد و بعضی از پزشکان را از فعالیت در هر پلتفرمی ناامید می‌کند، علی‌رغم اینکه می‌دانند این عدم فعالیت باعث کاهش مراجعینشان خواهد شد. اما پزشکانی که ذهنیت رشد دارند، از کنار انتقادات غیرمنطقی می‌گذرند؛ اما نسبت به انتقادات منطقی گوش شنوا دارند، آن‌ها را می‌پذیرند و سعی می‌کنند درس بگیرند و همچنان به تلاش خود در زمینه فعالیت در شبکه‌های اجتماعی ادامه دهند.

موقعیت شماره ۳: ذهنیت پزشک نسبت به فعالیت‌های تبلیغاتی

همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر تبلیغات بسیار چالش‌برانگیز شده یعنی ممکن است شما هزینه زیادی صرف کنید؛ اما بازدهی، خیلی کمتر از حد انتظار باشد. در اینجا، ذهنیت ثابت انجام تبلیغات را بیهوده می‌داند و از انجام مجدد آن  اجتناب می‌کند؛ اما ذهنیت رشد به فکر رفع اشکالات و نوآوری برای تبلیغ بعدی است و آن‌قدر آزمون‌وخطا انجام می‌دهد تا بتواند به فرمول یک تبلیغ خوب برسد.

در کل تبلیغات همانند دانه‌ای که کاشته می‌شود ممکن است به ثمر برسد و ممکن هم هست که نرسد. دیدگاهی در مورد تبلیغات وجود دارد که در آن بودجه‌ای که به تبلیغات اختصاص داده می‌شود، «بودجه خطا» یا «بودجه شکست» نام می‌گیرد. در این صورت اگر تبلیغات ناموفق بود، می‌توان آن را به‌حساب کسب تجربه گذاشت به شرطی که حتماً با تحلیل همراه باشد.

موقعیت شماره ۴: دیدن موفقیت دیگران

کسی که ذهنیت ثابت دارد با دیدن موفقیت دیگران، دچار حسادت یا کمبود اعتمادبه‌نفس شده یا این موفقیت را به‌پای شانس می‌گذارد. اما فرد دارای ذهنیت رشد، پس از قرار گرفتن در این موقعیت، توانایی موفق شدن را در خود می‌بیند و به فکر الگو گرفتن از فرد موفق و دوستی با اوست تا با تأثیرپذیری از او، احتمال موفقیت خود را افزایش دهد.

اتفاقی که باید بیافتد این است که ذهن ما به یک آگاهی برسد (درواقع خودمان به یک خودآگاهی برسیم) تا در موقعیت‌های مختلف – چه در زندگی و چه در کسب‌وکار – از خود بپرسیم که در حال حاضر چه ذهنیتی داریم و اگر ذهنیت ثابت داشتیم، آن را اصلاح نماییم.

جمله بی‌قراری‌ات از طلب قرار توست/  طالب بی‌قرار شو تا که قرار آیدت (مولانا)

عموم مردم به دنبال منطقه امن هستند، این امنیت طلبی در بلندمدت آن‌ها را با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌کند. درحالی‌که آدم‌هایی که بی‌قرار هستند، یعنی مرتباً به دنبال رشد و پیشرفت و پذیرش چالش‌های جدید هستند،  درنهایت قرار و امنیت در زندگی‌شان به وجود می‌آید. انگار که دنیا به افراد پرتلاشی که ذهن مثبتی دارند و به دنبال رشد هستند، آرامش و امنیت و قرار بیشتری را پاداش می‌دهد.

صبوری، لازمه داشتن ذهنیت رشد است؛ چون با عجله کردن، احتمال گرفتن تصمیم‌های احساسی، بیشتر خواهد شد. در کتاب روان‌شناسی پول (The Psychology Of Money) اثر آقای مورگان هوزل رویدادی در زندگی وارن بافت (یکی از ثروتمندترین مردان دنیا) و ۲ سرمایه‌گذار هم عصر و هم‌رده او (ریک گورینگ و  چارلی مانگر) روایت‌شده که الهام‌بخش است؛ وقتی علت خارج شدن ریک گورینگ، از لیست ثروتمندترین مردان جهان را از وارن بافت جویا شدند پاسخ داد: «تفاوت من و چارلی با ریک در این بود که ما برای ثروتمند شدن عجله نداشتیم». چون ریک عجله زیادی برای ثروتمند شدن داشت، برای خرید سهام تعداد زیادی وام اعتباری گرفته بود و بعد از کاهش ۷۰ درصدی ارزش سهام و به‌منظور پرداخت اقساط وام‌ها، مجبور به فروش سهم‌های خریداری‌شده به قیمت بسیار پایین شد.

درست است که ما باید مرتباً خودمان را به چالش بکشیم، اما نه با ریسک‌های بدون فکر و حساب‌نشده! مثل برخی پزشکان که برای خرید، دکوراسیون و تجهیزات یک کلینیک هزینه‌های زیادی صرف می‌کنند؛ اما برای جذب مراجعه‌کننده هیچ فکر و ایده‌ای ندارند. به این نوع تصمیمات، «تصمیمات هیجانی» یا «عجولانه» گفته می‌شود. گاهی پزشکان برای تصمیمات عجولانه خود وام می‌گیرند و تمام دارایی‌های نقدی خود را خرج می‌کنند طور یکه هیچ بودجه‌ای برای مارکتینگ، تبلیغات و جذب نیروهای حرفه‌ای جهت تولید محتوا باقی نمی‌ماند و یک اتفاق کوچک می‌تواند این پزشکان را با چالش‌های بزرگی مواجه کند.

در این مقاله 4 موقعیت تقابل ذهنیت ثابت و ذهنیت رشد را در موقعیت‌هایی که معمولاً پزشکان با آن مواجه می‌شوند بررسی کردیم. بررسی این موقعیت‌ها کمک می‌کند پزشکان خودآگاهی بیشتری نسبت به تصمیمات خود داشته باشند.